Hàng trăm trẻ em mồ côi vì Covid-19

Ngày 8/9, Bộ LĐ-TB&XH, Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc tổ chức Hội nghị trực tuyến về triển khai các giải pháp bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em, kịp thời ngăn chặn tác động tiêu cực của dịch Covid-19.

Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Nguyễn Thị Hà đã tới dự và chủ trì Hội nghị.

Hội nghị kết nối 20 tỉnh, thành phố đang hoặc đã là điểm nóng của đại dịch Covid-19; trên 200 đại biểu là đại diện lãnh đạo các bộ, sở, ngành, tổ chức, đoàn thể.

Ưu tiên hỗ trợ trẻ em

Phát biểu tại Hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà đánh giá: "Các chính sách hỗ trợ cho trẻ em là F0, F1, phụ nữ đang mang thai, người nuôi con nhỏ dưới 06 tuổi được triển khai nhanh chóng, kịp thời, trên 108 nghìn người lớn và trẻ F1 được hỗ trợ tiền ăn với gần 116 tỷ đồng".

Cũng theo Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà, ngay từ tháng 4/2020, 13 đầu tài liệu, 200 ngàn ấn phẩm truyền thông được biên soạn và phát hành đến các khu cách ly tập trung, gia đình và cộng đồng, hàng trăm bài báo, chương trình phát thanh, truyền hình tuyên truyền về Bảo vệ Chăm sóc và Giáo dục trẻ em được đăng tải, phát sóng trên các phương tiện thông tin đại chúng và mạng xã hội.

Các hoạt động chăm sóc sức khỏe tinh thần, tâm lý xã hội cho trẻ em sớm được quan tâm triển khai. Bộ cũng đã ban hành 1 Công điện, 5 văn bản chỉ đạo công tác BVCS trẻ em trong đại dịch Covid-19.

Chia sẻ những đánh giá tại Hội nghị, bà Lesley Miller, Phó trưởng Đại diện UNICEF đã hoan nghênh và ủng hộ hướng dẫn của Bộ LĐ-TB&XH về bảo vệ trẻ em.

"Lợi ích tốt nhất, quyền và sự bảo vệ tốt nhất của trẻ em phải được ưu tiên trong mọi chính sách, quyết định và hướng dẫn liên quan đến các biện pháp phòng ngừa và kiểm soát dịch Covid-19. Các chiến dịch truyền thông và nâng cao nhận thức cộng đồng cần được tiếp tục. Cán bộ, nhân viên tuyến đầu tiếp xúc với trẻ em cần được trang bị khẩn cấp kiến thức và kỹ năng bảo vệ trẻ em" - bà Lesley Miller nói.

Liên quan tới tác động của đại dịch Covid-19 đến trẻ em, TS Annie Chu, Điều phối viên Nhóm Chăm sóc sức khỏe toàn dân -WHO tại Việt Nam cho biết: "Các bằng chứng hiện có cho thấy trẻ em ít có nguy cơ mắc bệnh nặng và tử vong do nhiễm Covid-19 so với các nhóm tuổi khác".

Tuy nhiên, TS Annie Chu cũng đưa ra lời khuyên: "Điều quan trọng vẫn là chúng ta phải dạy trẻ các biện pháp phòng ngừa cơ bản, như: Giữ khoảng cách an toàn, tránh đám đông và tiếp xúc gần, đeo khẩu trang đúng cách và thường xuyên rửa tay…".

Từ quan điểm về việc đảm bảo quyền được học tập của trẻ em, PGS.TS Nguyễn Thanh Đề, Vụ trưởng Vụ Giáo dục thể chất, Bộ GDĐT cho biết: "Chỉ đạo của ngành giáo dục trong việc cung cấp kiến thức, kỹ năng để trẻ em không đến trường nhưng không ngừng việc học và các hoạt động giáo dục khác".

PGS.TS Nguyễn Thanh Đề cũng đề xuất cần có hướng dẫn bảo đảm an toàn khi mở cửa trường học trong điều kiện dịch Covid-19 còn kéo dài và hướng dẫn quy trình xử lý khi phát sinh các tình huống về dịch bệnh.

Tại Hội nghị, các đại biểu đã nghe và thảo luận các phát biểu, tham luận của các bộ, ngành, tổ chức đoàn thể, chuyên gia và đại diện một số địa phương về nhiều nội dung quan trọng, như: Phòng, chống Covid-19, điều trị cho trẻ em là F0, F1; thực hiện an sinh xã hội cho trẻ em theo Nghị quyết số 68/NQ-CP, Quyết định số 23/2021/QĐ-TTg; truyền thông, tư vấn chăm sóc sức khỏe tâm thần cho trẻ em; lồng ghép kiến thức, kỹ năng trong dạy và học trực tuyến…

Tác động về thể chất, tinh thần

Còn theo báo cáo của các địa phương, tính đến ngày 31/8/2021 có 11.822 trẻ em là F0, số trẻ em F1 là 27.334 trẻ em. Ở phạm vi rộng hơn, nhiều trẻ em bị ảnh hưởng nghiêm trọng cả về thể chất lẫn tinh thần do phải học trực tuyến dài ngày, bị suy giảm nguồn nuôi dưỡng.

Chia sẻ thêm thông tin, ông Đặng Hoa Nam, Cục trưởng Cục Trẻ em (Bộ LĐ-TB&XH) cho biết: "Ghi nhận bước đầu tại TPHCM, dịch Covid-19 đã khiến khoảng 250 trẻ em mồ côi cha, mẹ hoặc cả cha mẹ".

Về phương án hỗ trợ trường hợp trẻ mồ côi cả cha mẹ, ông Đặng Hoa Nam nhận định: "Trước hết cần phải tìm người thay thế cho các cháu trên cơ sở quy định pháp luật".

Theo Cục trưởng Cục Trẻ em, để hỗ trợ các cháu mồ côi cha mẹ, cơ quan chức năng sẽ tìm người thân thích, nếu không có thì sẽ tìm các cá nhân, gia đình tự nguyện nhận chăm sóc. Trường hợp cuối cùng sẽ đưa các cháu vào trung tâm bảo trợ xã hội ở địa phương. 

Với trường hợp trẻ mất bố hoặc mẹ thì tùy tình huống cụ thể. "Nếu gia đình cháu thuộc diện hộ nghèo hay cận nghèo thì sẽ có thêm các chính sách hỗ trợ thêm, bên cạnh sự hỗ trợ của cộng đồng và xã hội" - ông Đặng Hoa Nam nói.

Nhiều trẻ em rơi vào tình trạng không có cha, mẹ hoặc người thân thích chăm sóc do cha, mẹ hoặc chính trẻ em phải điều trị, cách ly để phòng, chống lây nhiễm Covid-19.

Tại TPHCM và tỉnh Bình Dương, Covid-19 đã bắt đầu xâm nhập vào các cơ sở chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em tập trung, nguy cơ lây lan sang nhiều em khác. Trong và sau đại dịch, tình trạng bạo lực gia đình, xâm hại tình dục trẻ em, lao động trẻ em, xâm hại trẻ em trên môi trường mạng có nguy cơ gia tăng...

Tăng cường nhiều giải pháp hiệu quả nhằm trợ giúp trẻ em

Kết luận Hội nghị, Thứ trưởng Nguyễn Thị Hà đã nêu các nhiệm vụ, giải pháp nhằm vượt qua những thách thức, tác động tiêu cực trước mắt và lâu dài của đại dịch Covid 19 đến việc bảo đảm quyền trẻ em, trong đó đặc biệt nhấn mạnh nhóm giải pháp chính sau.

Một là, thực hiện nghiêm các quy định, tiêu chuẩn về bảo đảm an toàn, phòng, chống lây nhiễm Covid-19 cho trẻ em. Người đứng đầu chính quyền cấp cơ sở, cơ sở giáo dục, cơ sở chăm sóc, nuôi dưỡng trẻ em, cơ sở cách ly tập trung chịu trách nhiệm về việc không thực hiện nghiêm hoặc để xảy ra lây nhiễm dịch bệnh do không thực hiện các quy định, tiêu chuẩn về phòng, chống lây nhiễm Covid 19 nói chung và đối với trẻ em nói riêng của Bộ Y tế.

Các cơ sở cung cấp dịch vụ chăm sóc, giáo dục, nuôi dưỡng, bảo vệ trẻ em phải xây dựng các phương án, kịch bản phòng ngừa lây nhiễm Covid- 19, ứng phó khi cơ sở có trường hợp trẻ em hoặc giáo viên, nhân viên, người chăm sóc trẻ em trở thành F0, F1.

Hai là, ưu tiên điều trị, chăm sóc trẻ em bị nhiễm Covid-19 tại các cơ sở y tế; trẻ em phải cách ly để phòng, chống lây nhiễm tại các cơ sở cách ly tập trung. Bảo đảm cung ứng thuốc, vật phẩm y tế và các gói an sinh xã hội cho gia đình có trẻ em là F0, F1 được chỉ định điều trị, cách ly tại gia đình.

Bố trí người chăm sóc thay thế, theo dõi trẻ em không có cha, mẹ và người thân chăm sóc đối với các trường hợp trẻ em phải điều trị, cách ly tại các cơ sở y tế, cơ sở chăm sóc tập trung hoặc tại gia đình; trẻ em phải sinh sống một mình do cha, mẹ, người thân, người chăm sóc trẻ em bị nhiễm hoặc phải cách ly tập trung để phòng, chống dịch Covid-19.

TPHCM và các tỉnh, thành phố có số lượng lớn trẻ em F0, F1, trẻ em phải cách ly, giãn cách bằng nhiều phương thức khác nhau, trẻ em không có cha, mẹ, người thân chăm sóc do dịch Covid-19 cần triển khai việc thiết lập các cơ sở bảo trợ xã hội chuyên trách tiếp nhận, chăm sóc thay thế các đối tượng trẻ em nêu trên để phòng ngừa dịch lây lan sang các trẻ em đang được chăm sóc, nuôi dưỡng tập trung khác và lây lan ra cộng đồng.

Ba là, triển khai kịp thời, đơn giải hóa thủ tục và tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người lao động mang thai, nuôi con dưới 6 tuổi, trẻ em là F0, F1, trẻ em bị ảnh hưởng đại dịch Covid-19 nhận được các chính sách hỗ trợ theo Nghị quyết số 68/NQ-CP của Chính phủ và Quyết định số 23/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và các chính sách hỗ trợ bổ sung của địa phương.

Bốn là, cơ quan quản lý giáo dục các cấp, các cơ sở giáo dục, đặc biệt cấp tiểu học, trung học cơ sở triển khai việc lồng ghép, trang bị cho học sinh kiến thức, kỹ năng về bảo đảm an toàn, phòng chống xâm hại, chăm sóc sức khỏe tâm thần, tâm lý xã hội trong đại dịch Covid-19 vào các tiết học trực tuyến theo quy định và hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Bảo đảm an toàn, hiệu quả việc dạy và học trực tuyến.

Phát động phong trào xã hội ủng hộ kinh phí mua sắm và ủng hộ thiết bị kết nối internet, máy tính, điện thoại thông minh cho trẻ em thuộc hộ nghèo, cận nghèo, trẻ em di cư các khu, xóm nhà trọ, trẻ em vùng kinh tế xã hội khó khăn để các em có điều kiện học tập trực tuyến.

Năm là, hình thành và kết nối, mở rộng mạng lưới dịch vụ công lập và tình nguyện về hướng dẫn, cung cấp trực tuyến và trực tiếp các dịch vụ chăm sóc sức khỏe tâm thần, tâm lý xã hội; phòng ngừa, phát hiện, sơ cứu và điều trị các sang chấn tâm lý trong bối cảnh trẻ em phải thực hiện cách ly, giãn cách xã hội, học trực tuyến dài ngày.

Xây dựng, tổ chức các chuyên mục phổ biến kiến thức, kỹ năng, các sân chơi, cuộc thi, trò chơi, bài tập rèn luyện thể chất và tình thần cho trẻ em và gia đình trên truyền hình, trên môi trường mạng để hướng dẫn việc chăm sóc sức khỏe, tâm lý xã hội, phòng ngừa sang chấn tâm lý, chăm sóc sức khỏe tâm thần cho trẻ em trong đại dịch Covid-19.

Sáu là, cập nhật, phổ biến đến từng hộ gia đình bằng mọi phương thức và trên mọi kênh truyền thông, thông tin các kiến thức, kỹ năng chăm sóc sức khỏe tâm thần, tâm lý xã hội; phòng ngừa, xử trí các trường hợp bạo lực, xâm hại tình dục, bóc lột sức lao động, tai nạn, thương tích trẻ em. Phát huy vai trò, trách nhiệm của gia đình, cộng đồng dân cư và xã hội trong việc chăm lo cho trẻ em trong đại dịch Covid- 19.

Bảy là, đề nghị Tổ chức Y tế thế giới (WHO) và Quỹ Nhi đồng Liên hợp quốc (UNICEF) viện trợ; Bộ Y tế nhập khẩu và nghiên cứu, sản xuất vaccine cho trẻ em; các địa phương tổ chức tiêm vắc xin kịp thời ngay khi có thể.

Tám là, thực hiện việc nghiên cứu, đánh giá tác động của đại dịch Covid-19 đến quyền trẻ em và các mục tiêu trung, dài hạn về phát triển toàn diện trẻ em để làm cơ sở xây dựng các chính sách, kế hoạch đặc thù, thực hiện giải pháp bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em sau đại dịch; chuẩn bị ban hành các quy định pháp luật, chính sách, kế hoạch tổng thể, quy trình, tiêu chuẩn ứng phó, bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em trong tình trạng khẩn cấp, đặc biệt là thiên tai, dịch bệnh.